Dịch vụ thuê xe ô tô tự lái và có tài xế đang trở thành lựa chọn phổ biến tại Việt Nam, đáp ứng nhu cầu di chuyển linh hoạt cho cá nhân, gia đình và doanh nghiệp. Tuy nhiên, một thắc mắc lớn mà khách hàng thường gặp phải là: Nếu xe ô tô thuê gặp tai nạn hoặc hư hỏng, ai sẽ chịu trách nhiệm? Câu hỏi này không chỉ liên quan đến chi phí sửa chữa mà còn ảnh hưởng đến trách nhiệm pháp lý, bảo hiểm, và quyền lợi của các bên. Bài viết này sẽ phân tích chuyên sâu từng khía cạnh, từ cơ sở pháp lý, tình huống cụ thể, đến vai trò của hợp đồng và bảo hiểm, đồng thời cung cấp hướng dẫn chi tiết để bạn bảo vệ quyền lợi của mình.
Hiểu biết cơ bản về trách nhiệm khi thuê xe ô tô
Khi bạn thuê một chiếc xe ô tô, hợp đồng thuê xe sẽ được ký kết giữa bạn (bên thuê) và công ty cho thuê (bên cho thuê). Hợp đồng này thường quy định rõ ràng trách nhiệm của các bên trong trường hợp xe gặp sự cố, tai nạn hoặc hư hỏng. Tuy nhiên, trách nhiệm cụ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
- Loại hình thuê xe: Tự lái hay có tài xế.
- Nguyên nhân sự cố: Do lỗi của người thuê, tài xế, bên thứ ba, hay yếu tố khách quan (thời tiết, đường sá...).
- Mức độ hư hỏng: Hư hỏng nhẹ (vết xước, móp) hay nghiêm trọng (tai nạn lớn, hỏng động cơ).
- Điều khoản bảo hiểm: Bảo hiểm có trong hợp đồng có thể ảnh hưởng đến việc ai chịu chi phí sửa chữa.
Phân tích trách nhiệm khi thuê xe ô tô tự lái
Thuê xe tự lái nghĩa là bạn trực tiếp điều khiển xe, do đó trách nhiệm thường nghiêng về phía bạn nhiều hơn. Dưới đây là các kịch bản cụ thể, kèm phân tích chuyên sâu.
Tai nạn hoặc hư hỏng do lỗi của người thuê
Tình huống:
- Vi phạm luật giao thông: Vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ, lái xe khi có nồng độ cồn vượt ngưỡng (theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, mức phạt cho lái xe say xỉn có thể lên đến 40 triệu đồng và tước bằng lái).
- Sử dụng xe sai mục đích: Chở hàng cấm, vượt quá tải trọng, hoặc lái xe vào địa hình không được phép (ví dụ: đường ngập lụt, khu vực cấm).
- Bất cẩn: Va chạm cột, làm xước sơn, hoặc không bảo quản xe đúng cách (để xe ngoài trời lâu ngày gây hỏng bộ phận).
Trách nhiệm:
- Bạn thường phải chịu chi phí sửa chữa, mức độ tùy thuộc vào hợp đồng. Ví dụ, một vết xước sơn có thể tốn 500.000-2.000.000 VND, trong khi hỏng động cơ do lái sai cách có thể lên đến hàng chục triệu.
- Nếu tai nạn gây thiệt hại cho bên thứ ba (người bị thương, hỏng tài sản), bạn có thể chịu trách nhiệm dân sự theo Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015, nghĩa là bồi thường toàn bộ thiệt hại.
- Một số hợp đồng yêu cầu bạn thanh toán "mất giá trị xe" (giảm giá trị thương mại sau sửa chữa), thường tính bằng 10-30% giá trị xe, tùy chính sách công ty.
Tai nạn hoặc hư hỏng không do lỗi của người thuê
Tình huống:
- Yếu tố bất khả kháng: Bão lũ làm cây đổ đè lên xe, đường trơn trượt tự nhiên gây tai nạn.
- Lỗi từ bên thứ ba: Một xe máy khác đâm vào xe bạn khi đang dừng đèn đỏ.
- Lỗi kỹ thuật từ xe: Phanh không hoạt động, lốp nổ do hao mòn, hoặc động cơ hỏng vì công ty không bảo dưỡng đúng tiêu chuẩn (theo TCVN 11794:2017 về kiểm tra an toàn xe cơ giới).
Trách nhiệm:
- Nếu sự cố do bất khả kháng, trách nhiệm có thể được miễn trừ cho cả hai bên theo Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015, nhưng công ty có thể vẫn yêu cầu bạn chia sẻ chi phí nhỏ (phụ thuộc hợp đồng).
- Nếu lỗi từ bên thứ ba, công ty cho thuê phối hợp với bảo hiểm để yêu cầu bên thứ ba bồi thường. Bạn cần cung cấp biên bản hiện trường từ cảnh sát giao thông.
- Nếu lỗi từ xe (do bảo dưỡng kém), công ty chịu trách nhiệm vì không tuân thủ nghĩa vụ cung cấp tài sản an toàn (Điều 601 Bộ luật Dân sự). Tuy nhiên, bạn phải chứng minh lỗi không thuộc về mình, ví dụ: qua biên bản kiểm tra xe hoặc ý kiến chuyên gia.
Vai trò của bảo hiểm trong xe tự lái
Bảo hiểm là yếu tố then chốt giảm gánh nặng tài chính. Các loại bảo hiểm thường gặp:
- Bảo hiểm trách nhiệm dân sự: Bắt buộc theo Nghị định 03/2021/NĐ-CP, chi trả thiệt hại cho bên thứ ba (tối đa 150 triệu đồng/người/vụ tai nạn về thiệt hại tính mạng, 100 triệu đồng/vụ về tài sản).
- Bảo hiểm vật chất xe: Che phủ hư hỏng do va chạm, trộm cắp, nhưng có mức khấu trừ (deductible), thường từ 500.000 - 2.000.000đ, nghĩa là bạn trả phần này trước khi bảo hiểm can thiệp.
- Bảo hiểm bổ sung: Gói "miễn trừ trách nhiệm hư hỏng" (CDW) hoặc "miễn trừ toàn diện" (SCDW) có thể giảm chi phí bạn chịu xuống 0, nhưng chi phí thuê xe sẽ cao hơn.
Lưu ý: Các trường hợp loại trừ bảo hiểm bao gồm: lái xe say xỉn, không có bằng lái hợp lệ, không báo cáo sự cố trong thời gian quy định (thường 24 giờ). Hãy luôn đọc kỹ chính sách bảo hiểm trong hợp đồng.
Những trường hợp này không được áp dụng bảo hiểm vậy nên chi phí thường sẽ do người gây ra tai nạn, hư hỏng thanh toán toàn bộ.
Phân tích trách nhiệm khi thuê xe ô tô có tài xế
Khi thuê xe có tài xế, bạn không điều khiển xe, nên trách nhiệm thường chuyển dịch sang công ty và tài xế.
Tai nạn hoặc hư hỏng do lỗi của tài xế
Tình huống:
- Tài xế vi phạm luật: Chạy quá tốc độ, không nhường đường, gây tai nạn.
- Thiếu chuyên môn: Mệt mỏi, mất tập trung, hoặc thiếu kỹ năng xử lý tình huống.
Trách nhiệm:
Công ty cho thuê chịu trách nhiệm chính, vì tài xế là nhân viên của họ, theo nguyên tắc trách nhiệm thay thế (Điều 597 Bộ luật Dân sự 2015). Họ phải chi trả sửa chữa xe, bồi thường thiệt hại cho bạn (nếu bị thương) và bên thứ ba.
Tuy nhiên, hợp đồng có thể có điều khoản giới hạn, ví dụ: bạn chịu một phần chi phí nếu không thông báo lịch trình rõ ràng, dẫn đến tài xế gặp khó khăn.
Ví dụ thực tế: Tài xế lái xe thuê đâm vào xe khác do vượt ẩu, gây hỏng đầu xe. Công ty chịu chi phí sửa chữa và bồi thường bên thứ ba qua bảo hiểm trách nhiệm dân sự.
Tai nạn hoặc hư hỏng không do lỗi của tài xế
Tình huống:
- Bất khả kháng: Thiên tai, sạt lở đất gây hư hỏng.
- Lỗi bên thứ ba: Xe khác va chạm khi xe thuê đang di chuyển bình thường.
- Hành vi của bạn: Yêu cầu tài xế chạy quá tốc độ, đi vào khu vực nguy hiểm (ngập lụt, đường cấm).
Trách nhiệm:
- Với bất khả kháng, trách nhiệm có thể được miễn trừ, nhưng công ty thường vẫn xử lý qua bảo hiểm vật chất xe.
- Với lỗi bên thứ ba, công ty và bảo hiểm sẽ yêu cầu bên gây thiệt hại bồi thường, dựa trên biên bản cảnh sát giao thông.
- Nếu bạn can thiệp sai cách (yêu cầu tài xế vi phạm hợp đồng), bạn có thể chịu một phần chi phí, ví dụ: 20-50% chi phí sửa chữa, tùy điều khoản.
Vai trò của bảo hiểm
Bảo hiểm trong trường hợp này do công ty quản lý, nhưng bạn cần hỏi:
- Xe có bảo hiểm vật chất toàn diện không? Phạm vi che phủ là gì?
- Nếu bạn hoặc hành khách bị thương, chi phí y tế có được chi trả không?
- Công ty có hỗ trợ pháp lý nếu xảy ra tranh chấp với bên thứ ba không?
Hợp đồng thuê xe: Nền tảng xác định trách nhiệm
Hợp đồng thuê xe chính là “kim chỉ nam” pháp lý, đóng vai trò nền tảng để xác định trách nhiệm của bạn và công ty cho thuê khi xe gặp sự cố, tai nạn hay hư hỏng. Tài liệu này không chỉ quy định rõ nghĩa vụ của các bên mà còn là chìa khóa để giải quyết tranh chấp, bảo vệ quyền lợi và tránh các rủi ro không đáng có.
Một hợp đồng chuẩn cần bao gồm những điều sau:
- Điều khoản tai nạn/hư hỏng: Xác định rõ ai chịu chi phí trong từng trường hợp (lỗi của bạn, tài xế, bên thứ ba, bất khả kháng).
- Mức đặt cọc: Thường từ 10 - 30 triệu đồng, có thể bị trừ nếu bạn gây thiệt hại.
- Trách nhiệm bảo dưỡng: Công ty phải giao xe đạt tiêu chuẩn an toàn (phanh, lốp, động cơ...).
- Báo cáo sự cố: Yêu cầu bạn thông báo trong 24 giờ, kèm ảnh và biên bản.
- Giới hạn sử dụng: Cấm chở hàng trái phép, vượt tải trọng, hoặc đi vào khu vực không cho phép.
Cảnh báo: Một số công ty đưa điều khoản bất lợi, như yêu cầu bạn chịu 100% chi phí bất kể lỗi do ai. Hãy đọc kỹ, yêu cầu giải thích, và đàm phán nếu cần.
Quy trình xử lý khi xe thuê gặp sự cố
Khi xe ô tô thuê bất ngờ gặp sự cố, tai nạn hay hư hỏng, việc xử lý đúng cách không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho bạn và những người xung quanh, mà còn bảo vệ quyền lợi của bạn trước các vấn đề pháp lý, bảo hiểm và chi phí phát sinh. Quy trình xử lý sự cố cần được thực hiện nhanh chóng, cẩn thận và đúng trình tự. Dưới đây là các bước chi tiết để bạn ứng phó hiệu quả khi gặp tình huống không mong muốn trên hành trình:
- Bước 1 - Đảm bảo an toàn: Dừng xe ở vị trí an toàn, bật đèn cảnh báo, đặt biển tam giác, và sơ tán nếu nguy hiểm.
- Bước 2 - Thông báo cho chủ xe: Gọi hotline công ty cho thuê hoặc chủ xe (trong hợp đồng) để báo cáo. Chụp ảnh hiện trường, xe, và thiệt hại.
- Bước 3 - Liên hệ cơ quan chức năng: Gọi cảnh sát giao thông (113) để lập biên bản nếu có tai nạn. Biên bản này là bằng chứng quan trọng.
- Bước 4 - Ghi nhận chi tiết: Lưu thông tin bên thứ ba (tên, số điện thoại, biển số), nhân chứng và tình trạng xe.
- Bước 5 - Hợp tác với công ty: Gửi ảnh, biên bản và mô tả sự việc để công ty và bảo hiểm xử lý.
Những điều cần lưu ý để giảm rủi ro
Để tránh những rủi ro không đáng có xuất hiện trong chuyến đi thì dưới đây là những điều bạn cần lưu ý, đặc biệt là khi thuê xe tự lái.
- Kiểm tra xe kỹ lưỡng: Trước khi nhận xe, kiểm tra phanh, lốp, đèn, cần gạt nước... Chụp ảnh, quay video, và yêu cầu công ty ký biên bản xác nhận tình trạng.
- Hiểu hợp đồng: Đọc từng điều khoản, đặc biệt về tai nạn, bảo hiểm và đặt cọc. Hỏi rõ mức khấu trừ và trường hợp loại trừ.
- Tuân thủ quy định: Không lái xe say xỉn (nồng độ cồn 0% khi thuê), không vượt tải trọng, và tuân thủ luật giao thông.
- Chọn công ty uy tín: Tìm đơn vị có giấy phép kinh doanh, đánh giá tốt, và chính sách minh bạch.
Việc xác định trách nhiệm khi xe ô tô thuê gặp tai nạn hoặc hư hỏng đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng, bởi nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Để đảm bảo sự an tâm, hãy kiểm tra kỹ tình trạng xe trước khi nhận, đọc và hiểu rõ mọi điều khoản trong hợp đồng, tuân thủ nghiêm ngặt quy định giao thông, chọn các xe có bảo hiểm thân vỏ để giảm thiểu rủi ro tài chính. Nếu bạn đang tìm kiếm một dịch vụ thuê xe ô tô tự lái hoặc có tài xế đáng tin cậy, hãy liên hệ với Sigo qua hotline 1900 9999 19 để được tư vấn và báo giá nhanh chóng nhất.
